βαλσαμόχορτο, χελωνόχορτο, σπαθόχορτο, βάλσαμο ή υπερικό, St John's Wort– προδρόμου βότανο επειδή ανθεί τον Ιούνιο μήνα εορτής του Αγίου Ιωάννη.
Φτάνει σε ύψος ως 80 εκ. Έχει κίτρινα άνθη με πέταλα και σέπαλα ως 2 εκ, που φέρουν μαύρα στίγματα στις άκρες και ανθίζει από την αρχή της άνοιξης -αρχή καλοκαιριού.
Φύεται από το επίπεδο της θάλασσας έως τα 1500 m, πολύ σπάνια έως τα 2000 m.
Το σπαθόχορτο είναι γηγενές στην Ευρώπη και φύεται σε πετρώδεις πλαγιές, ξέφωτα δασών, φρύγανα, υποαλπικά λιβάδια.
Στην αρχαιότητα το χρησιμοποιούσαν κυρίως ως επουλωτικό στις πληγές από τα σπαθιά, εξ ου κι η ονομασία του “σπαθόχορτο”. Αναφέρεται ως ίαμα των Αρχαίων Σπαρτιατών.
Αναφέρεται από τους: Ιπποκράτη, Διοσκουρίδη, Γαληνό
Στην Ιπποκρατική Συλλογή το (βαλσαμόχορτο) Hypericum perforatum αναφέρεται στα βιβλία: «Περὶ Γυναικείης Φύσιος», «Γυναικείων τò Πρῶτον», «Γυναικείων τò Δεύτερον», «Περὶ Νούσων τò Δεύτερον» συναντάται ως αποχρεμπτικό, αντιφλογιστικό, στυπτικό, επουλωτικό
Σύμφωνα με τον Διοσκουρίδη είναι χρήσιμο κατά της ισχιάδος, προς επούλωση πληγών, ως αντιπυρετικό.
Σύμφωνα με τον Γεννάδιο είναι επουλωτικό και ενδείκνυται στη θεραπεία τραυμάτων και δερματικών παθήσεων.
Ο Γαληνός και ο Διοσκουρίδης το αναφέρουν επίσης, ως διουρητικό, εμμηναγωγό και αιμοστατικό
Περιέχει μεταξύ των άλλων υπερικίνη, υπερφορίνη και ψευδο-υπερικίνη, φλαβονοειδή, ξανθόνες, φαινολικά οξέα και αιθέρια έλαια.
Αντιμικροβιακό, ιοστατικό, αντιμυκητιακό, αντιπυρετικό, αντισηπτικό, αντιφλεγμονώδες, διουρητικό, επουλωτικό εγκαυμάτων και πληγών. Επίσης, αντικαταθλιπτικό (το αλκοολούχο εκχύλισμα).
Φαρμακευτικές μορφές
Ελαιώδες εκχύλισμα των ανθέων και των φύλλων.
Αλκοολούχο εκχύλισμα («βάμμα») των ανθέων και των φύλλων.
Ως ξερό προϊόν από τα άνθη και τα φύλλα (δισκία ή κάψουλες).
Ως έγχυμα με κρύο νερό ή ως αφέψημα («τέϊον») με βραστό νερό.
Φαρμακολογικές και θεραπευτικές εφαρμογές
Ως αντισηπτικό και αντιφλεγμονώδες, τοπικά στο δέρμα για εγκαύματα και επιφανειακά τραύματα. Επίσης ως ιοστατικό σε επιχείλιο έρπητα (ελαιώδες εκχύλισμα).
Από του στόματος, ως αντικαταθλιπτικό (αλκοολούχο εκχύλισμα).
Από του στόματος, για παθήσεις του αναπνευστικού και του ουροποιογεννητικού συστήματος (υδατικό έγχυμα, δισκία, κάψουλες).
Τρόπος επεξεργασίας του φαρμακευτικού βοτάνου
Άνθη και φύλλα τοποθετούνται σε φυτικό έλαιο και εκτίθενται στο ηλιακό φως για μία εβδομάδα. Το ελαιώδες εκχύλισμα που προκύπτει έχει βαθύ κόκκινο χρώμα.
Άνθη και φύλλα τοποθετούνται σε αλκοολούχο διάλυμα 30-40%. Το «βάμμα» (tinctura) που προκύπτει έχει επίσης βαθύ κόκκινο χρώμα.
Ανεπιθύμητες ενέργειες
Η τοπική χρήση δεν έχει σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες. Οι φαρμακοτεχνικές μορφές που λαμβάνονται από του στόματος μπορεί να μειώσουν τη δράση άλλων φαρμάκων. Πρέπει να αποφεύγεται η μακροχρόνια λήψη μαζί με άλλα φάρμακα.
